Recensies van het Winkeldagboek.
In De Boekenwereld van juli 2005 (21e jaargang nr 5) bespreekt Hans Hafkamp het boek samen met Books,
Friends, and Bibliophilia. Reminiscences of an antiquarian Bookseller van Anton Gerits.
Zelden is een lezer een rechtstreekse blik in het dagelijkse reilen en zeilen van een boekhandelaar vergund.
Alleen het feit dat het Winkeldagboek van Hans Engberts en René Hesselink van het Utrechtse antiquariaat
Hinderickx & Winderickx dit wel doet, maakt het tot een unicum onder de boeken over boeken. Hierbij moeten echter twee
kanttekeningen worden gemaakt. Ten eerste omvat de uitgave in boekvorm minder dan een tiende van het complete dagboek [...].
Ten tweede is ook een dagboek niet geheel objectief[...].
...
Een groot verschil tussen Hinderickx & Winderickx en Gerits, aldus Hafkamp, schuilt in het feit
dat Gerits pas tamelijk laat zelfstandig ondernemer werd en tot dat ogenblik werkzaam was bij
gerenommeerde antiquariaten. [...] Hierdoor kon hij gebruik maken van de expertise en vooral ook de
financiële middelen die daar ruimschoots voorhanden waren. Maar ook het terrein waarop de auteurs van
beide boeken zich bewegen is nogal verschillend. Gerits verdiende zijn sporen in het wereldwijd opererende
wetenschappelijke antiquariaat. [...] Gezien de internationale faam van Nijhoff zal het bovendien duidelijk
zijn dat eenvoudige tweedehandsboeken, de handel waarop Hinderickx & Winderickx gedurende een groot deel van het
Winkeldagboek drijft, daar geen enkele rol speelden. Met nauwelijks verhuld dédain schrijf Gerits
dat veel van de leden van de verschillende nationale antiquarenorganisaties 'sell second-hand books rather
than antiquarian material'.
...
Het verschil in het soort boeken waarin wordt gehandeld heeft ook gevolgen voor de klandizie en de regio die
de antiquaren kunnen bestrijken. Uit Gerits' memoires krijg je de indruk dat hij vooral handel dreef met andere
antiquariaten en institutionele verzamelaars en dat particuliere klanten ver in de minderheid waren, laat staan dat hij
onderworpen was aan de nukken en grillen van 'snuffelende' binnenlopers. En juist die van elk benul verstoken zogenaamde
'klanten' vormen een hilarisch bestanddeel van het Winkeldagboek, dat zeer herkenbaar is voor elke boekverkoper.
...
Hoewel ik vermoed dat dit wordt veroorzaakt door zowel de momenten waarop in het Winkeldagboek aantekeningen werden
gemaakt als misschien door de selectie, krijg je de indruk dat Engberts en Hesselink hun beroep al te vaak niet als een
passie beschouwen maar juist als een kwelling. Dat dit waarschijnlijk een vertekend beeld is [dat is het inderdaad! (RH)],
zou kunnen blijken uit het feit dat het boek maar sporadisch aantekeningen bevat over de catalogi die Hinderickx &
Winderickx in de loop der jaren heeft uitgebracht.
...
Maar heet van de naald neergeschreven, niet uiterst afgewogen opmerkingen vormen een van de grote charmes van dagboeken.
...
Hoewel Hinderickx & Winderickx een heel ander segment van de markt bedient dan Gerits deed, zijn de auteurs van beide
egodocumenten in gelijke mate van boeken bezeten, ofschoon dat bij de eersten enigszins wordt verhuld door hun kribbige
opmerkingen over de dagelijkse gang van zaken. Maar je kunt je niet voorstellen dat Gerits vroeger niet regelmatig met
gelijksoortige uitlatingen is thuisgekomen. Dat Engberts en Hesselink zich wel degelijk als serieuze antiquaren beschouwen
en zich ook interesseren voor de belevenissen van collegae in heden en verleden in alle geledingen van het
vak [toemaar! (RH)], blijkt uit regelmatige aantekeningen bij de lectuur van boeken over boeken.
...
Gerits is een representant van de antiquaar als gentleman, terwijl Engberts en Hesselink zich zijn blijven beschouwen
als onstuimige jongens met een leven waarin meer belangrijk is dan werk alleen.
...
Beide boeken geven een mooi inzicht in verschillende aspecten van het Nederlandse antiquariaat. Gerits roept de deels
vervlogen wereld op van het wetenschappelijke antiquariaat dat wereldwijd handel drijft (waarin internet nog niet
zijn intrede heeft gedaan), terwijl Engberts en Hesselink het dagelijkse reilen en zeilen beschrijven in een winkel
die zich tot de Nederlandse markt beperkt (al was het maar door de keuze van hun specialisatie) en het voor de meeste
geïnteresseerden doorgaans betaalbare boek.